Geri dön

Trafik, Karayolu ve Araçlarla İlgili Tanımlar

A-GENEL TANIMLAR:

TRAFİK: Yayaların, hayvanların ve araçların karayolları üzerindeki hal ve hareketleridir.

KARAYOLU(YOL): Trafik için kamunun yararlanmasına açık olan arazi şeridi, köprüler ve alanlardır.

ARAÇ: Kara yolunda kullanılabilen motorlu, motorsuz ve özel amaçlı taşıtlar ile iş makineleri ve lastik tekerlekli traktörlerin genel adıdır.

TAŞIT: Kara yolunda insan, hayvan ve yük taşımaya yarayan araçlardır. Bunlardan makine gücü ile yürütülenlere motorlu taşıt, insan ve hayvan gücü ile yürütülenlere motorsuz taşıt denir. Ayrıca bir kazanç sağlama amacı olmadan kullanılan taşıtlara hususi taşıt, bir kazanç sağlamak amacı ile kullanılan taşıtlara ticari taşıt, resmi kuruluşlara ait taşıtlara resmi taşıt, hem resmi hem ticari nitelik taşıyan taşıtlara ise resmi ticari taşıt, denir.

SÜRÜCÜ: Kara yolunda, motorlu veya motorsuz bir aracı veya taşıtı sevk ve idare eden kişidir.

ŞOFÖR: Kara yolunda, ticari olarak tescil edilmiş bir motorlu taşıtı süren kişidir.

ARAÇ SAHİBİ: Araç için adına yetkili idarece tescil belgesi verilmiş veya sahiplik veya satış belgesi düzenlenmiş kişidir. (Ruhsat sahibi)

İŞLETEN: Araç sahibi olan veya satışta alıcı sıfatıyla sicilde kayıtlı görülen veya aracın uzun süreli kiralama, ariyet veya rehini gibi hallerde kiracı veya rehin alan kişidir.

YOLCU: Aracı kullanan sürücü ile hizmetliler dışında araçta bulunan kişilerdir.

HİZMETLİ: Araçlarda, sürücü hariç, araç veya taşıma hizmetlerinde süreli veya süresiz çalışan kişiler ile iş makinelerinde sürücüden gayri kişilerdir.

TRAFİK İŞARETLERİ: Trafiği düzenleme amacı ile kullanılan işaret levhaları, ışıklı ve sesli işaretler, yer işaretlemeleri ile trafik zabıtası veya diğer yetkililerin trafiği yönetmek için yaptıkları hareketlerdir.

GEÇİŞ HAKKI: Yayaların ve araç kullananların, diğer yaya ve araç kullananlara göre, yolu kullanmak sırasındaki öncelik hakkıdır.

GEÇİŞ ÜSTÜNLÜĞÜ: Görev sırasında, belirli araç sürücülerinin can ve mal güvenliğini tehlikeye sokmamak şartı ile trafik kısıtlama veya yasaklarına bağlı olmamalarıdır.

DURMA: Her türlü trafik zorunlulukları (kırmızı ışık, yetkililerin dur işareti, yol kapanması gibi- nedeni ile aracın durdurulmasıdır.

DURAKLAMA: Trafik zorunlulukları dışında araçların insan indirmek ve bindirmek amacı ile kısa bir süre için durdurulmasıdır.

PARK ETME: Araçların, durma ve duraklaması gereken haller dışında bırakılmasıdır.

TRAFİK KAZASI: Kara yolu üzerinde hareket halinde olan bir veya birden fazla aracın karıştığı ölüm, yaralanma ve zararla sonuçlanmış olaydır.

MÜLK: Devlete, kamuya, gerçek yada tüzel kişilere ait olan taşınmaz mallardır.

YERLEŞİM YERİ (BİRİMİ): Kendisine ulaşan kara yolları üzerinde sınırının, başlangıç ve bitimi bir işaret levhası ile belirlenmiş olan yerleşme, çalışma ve barıma amacı ile insanların yararlandıkları yapı ve tesislerin bir arada bulunduğu ve karayolu trafiğine etkileri tespit edilmiş olan il, ilçe, köy veya mezra gibi yerlerdir.

YAYA: Araçlarda bulunmayan, kara yolunda hareketsiz veya hareket halinde bulunan insanlardır.

İKİ YÖNLÜ KARA YOLU: Taşıt yolunun her iki yönündeki taşıt trafiği için kullanıldığı kara yoludur.

TEK YÖNLÜ KARA YOLU: Taşıt yolunun yalnızca bir yöndeki taşıt trafiği için kullanıldığı kara yoludur.

BÖLÜNMÜŞ KARA YOLU: Bir yöndeki trafiğe ait taşıt yolunun bir ayırıcı ile belirli şekilde diğer taşıt yolundan ayrılması ile meydana gelen kara yoludur.

ERİŞME KONTROLLÜ KARA YOLU: Otoyol-Ekspresyon: Özellikle transit trafiğe tahsis edilen, belirli yerler ve şartlar dışında giriş ve çıkışın yasaklandığı, yaya, hayvan ve motorsuz araçların girmediği, ancak, izin verilen motorlu araçların yararlandığı ve trafiğin özel kontrole tabi tutulduğu karayoludur.

GEÇİŞ YOLU: Araçların bir mülke girip çıkması için yapılmış olan yolun karayolu üzerinde bulunan kısmıdır.

BAĞLANTI YOLU: Bir kavşak yakınında kara yolu taşıt yollarının birbirine bağlanmasını sağlayan, kavşak alanı dışında kalan ve bir yönlü trafiğe ayrılmış olan karayolu kısmıdır.

TAŞIT YOLU (Kaplama): Kara yolunun genel olarak taşıt trafiğince kullanılan kısmıdır.

BİSİKLET YOLU: Kara yolunun, sadece bisikletlerinin kullanmalarına ayrılan kısımdır.

YAYA YOLU (Yaya kaldırımı): Karayolunun taşıt yolu kenarı ile gerçek veya tüzel kişilere ait mülkler arasında kalan ve yalnız yayaların kullanımına ayrılmış olan kısımdır.

BANKET: Yaya yolu ayrılmamış kara yolunda, taşıt yolu kenarı ile şev başı veya hendek iç üst kenarı arasında kalan ve olağan olarak yayaların ve hayvanların kullanacağı, zorunlu hallerde de araçların faydalanabileceği kısımdır.

PLATFORM: Kara yolunun, taşıt yolu (kaplama-ile yaya yolu) kaldırım-veya banket inden oluşan kısımdır.

ANA YOL: Ana trafiğe açık olan ve bunu kesen karayo lundaki trafiğin bu yolu geçerken veya bu yola girerken, ilk geçiş hakkını vermesi gerektiği işaretlerle belirlenmiş kara yoludur.

TALİ YOL: Genel olarak üzerindeki trafik yoğunluğu bakımından bağlandığı yoldan daha az önemde olan yoldur.

TEHLİKELİ EĞİM: Araçların emniyetle seyrine devam için, vites küçültmeyi gerektiren uzunluk veya açıdaki yol eğimidir.

KAVŞAK: İki veya daha fazla kara yolunun kesişmesi veya birleşmesi ile ortak alandır.

KAVŞAK ORTAK ALANI: Kavşaklarda, kavşağı teşkil eden kollardan ayrı ayrı yaklaşıldığında, kavşaktaki geometrik veya fiziki değişikliğin başladığı çizgiler ile çevrelenmiş alandır.

YAYA GEÇİDİ: Taşıt yolunda, yayaların güvenli geçebilmelerini sağlamak üzere, trafik işaretleri ile belirlenmiş alandır.

OKUL GEÇİDİ: Genel olarak okul öncesi, ilk öğretim ve orta dereceli okulların çevresinde özellikle öğrencilerin geçmesi için, taşıt yolundan ayrılmış ve bir trafik işareti ile belirlenmiş alandır.

ALT GEÇİT: Kara yolunun, diğer bir kara yolu veya demir yolunu alttan geçmesini sağlayan yapıdır.

ÜST GEÇİT: Kara yolunun, diğer bir kara yolu veya demir yolunu üstten geçmesini sağlayan yapıdır.

DEMİRYOLU GEÇİDİ (Hemzemin Geçit): Kara yolu ile demir yolunun aynı seviyede kesiştiği bariyerli veya bariyersiz geçitleri dir.

ADA: Yayaların geçmesi ve durmalarına, taşıtlardan inip binmelerine yarayan, trafik akımını ve trafik güvenliğini sağlama amacı ile yapılmış olan, araçların bulunamayacağı, koruyucu tertibatla belirlenmiş bölüm ve alandır.

AYIRICI: Taşıt yollarını veya yol bölümlerini birbirinden ayıran, bir taraftaki taşıtların diğer tarafa geçmesini engelleyen veya zorlaştıran kara yolu yapısı, trafik tertibatı veya gereçtir.

ŞERİT: Taşıtların bir dizi halinde güvenle seyredebilmeleri ve taşıt yolunun ayrılmış bir bölümü veya boyuna işaretlemelerle ayrılmamış olsa bile motorlu araç dizisinin hareketine yeterli genişlikte olmak şartıyla taşıt yolunu bölünebileceği boyuna dilimlerin herhangi biridir.

PARK YERİ (Otopark): Araçların park etmesi için kullanılan açık veya kapalı alandır.

KARA YOLU ÜZERİ PARK YERİ: Taşıt yolundaki veya buna bitişik alanlardaki park yeridir.

KARA YOLU DIŞI PARK YERİ: Kara yolu sınır çizgisi dışında olan ve bir geçiş yolu veya servis yolu ile taşıt yoluna bağlanan park yeridir.

DURAK: Kamu hizmeti yapan yolcu taşıtlarının yolcu ve hizmetlileri bindirmek, indirmek gayesiyle duraklamaları için işaretlerle belirlenmiş yerdir.

GARAJ: Araçların genellikle uzun süre durmaları için kullanılan bakım ve servisinin de yapılabileceği kapalı veya açık olan yerlerdir.

TERMİNAL: İnsan veya eşya taşımalarında araçların indirme, yükleme, boşaltma, aktarma yaptıkları ve ayrıca bilet satışı ile bekleme, haberleşme, şehir ulaşımı ve benzeri hizmetlerin de sağlandığı yerdir.

SERVİS İSTASYONU: Araçların bakım, onarım ve servislerin yapıldığı açık veya kapalı yerdir.

AKARYAKIT İSTASYONU: Araçların esas itibariyle akaryakıt, yağ, basınçlı hava, ve yedek malzeme ihtiyaçları ile ayrıca, kişilerin ilk yardım ihtiyaçlarının da sağlandığı yerdir.

MUAYENE İSTASYONU: Araçların niteliklerini tespit ve kontrol edebilecek cihaz ve personel bulunan ve teknik kontrolü yapılan yerdir.

ARAÇ TARTI İSTASYONU: Araçların yüklü veya yüksüz olarak sabit veya taşınabilir cihazlarla tartıldığı yerdir.

OTOMOBİL: Yapısı itibariyle, sürücüsünden başka en çok (7) yedi oturma yeri olan ve insan taşımak için imal edilmiş bulunan motorlu taşıttır.

MİNİBÜS: Yapısı itibariyle, sürücüsünden başka sekiz ile (14) on dört oturma yeri olan ve insan taşımak için imal edilmiş bulunan motorlu taşıttır.

OTOBÜS: Yapısı itibariyle sürücüsünden başka en az (15) on beş oturma yeri olan ve insan taşımak için imal edilmiş bulunan motorlu taşıttır. Troleybüsler de bu sınıfa girerler.

KAMYONET: İzin verilebilen azami yüklü ağırlığı 3500 Kg'ı geçmeyen ve yük taşımak için imal edilmiş motorlu taşıttır.

KAMYON: İzin verilebilen azami yüklü ağırlığı 3500 Kg'dan fazla ve yük taşımak için imal edilmiş motorlu taşıttır.

ÇEKİCİ: Römork ve yarı römorkları çekmek için imal edilmiş olan yük taşımayan motorlu taşıttır.

ARAZİ TAŞITI: Kara yollarında yolcu veya yük taşıyabilecek şekilde imal edilmiş olmakla beraber, bütün tekerlekleri motordan güç alan veya alabilen motorlu taşıttır.

MOTOSİKLET: İki veya üç tekerlekli sepetli veya sepetsiz motorlu taşıttır.

MOTORLU BİSİKLET: Silindir hacmi 50 santimetre küpü geçmeyen, içten patlamalı motorla donatılmış ve imal hızı saatte 45 km'den az olan bisiklettir.

BİSİKLET: En çok üç tekerleği olan ve üzerinde bulunan insanın adale gücü ile pedal veya el ile tekerleği döndürmek suretiyle hareket eden ve yolcu taşımalarında kullanılmayan motorsuz taşıttır.

LASTİK TEKERLEKLİ TRAKTÖR: Belirli şartlarda römork ve yarı römork çekebilen, ancak ticari amaçla taşımada kullanılmayan tarım aracıdır.

İŞ MAKİNELERİ: Yol inşaat makineleri ile benzeri tarım, sanayi, bayındırlık, milli savunma ile çeşitli kuruluşların iş ve hizmetlerinde kullanılan, iş amacına göre üzerine çeşitli ekipmanlar monte edilmiş, kara yolunda insan, hayvan, yük taşımasında kullanılmayan motorlu araçlardır.

ÖZEL AMAÇLI TAŞIT: Özel amaçla insan veya eşya taşımak için imal edilmiş olan ve itfaiya, cankurtaran, cenaze, radyo, sinema, televizyon, kütüphane, araştırma araçları çekmek veya taşımak, kaldırmak gibi özel işlerde kullanılan motorlu araçtır.

OKUL TAŞITI: Genel olarak okul öncesi, ilköğretim ve orta dereceli okulların öğrencileri ile sadece gözetici ve hizmetlilerin taşınmalarında kullanılan taşıttır.

KAMU HİZMETİ TAŞITI: Kamu hizmeti için yük veya taşıması yapan bütün taşıtlardır.

PERSONEL SERVİS TAŞITI: Herhangi bir kamu ve kuruluşu veya özel veya tüzel kişilerin personelini bir akit karşılığı taşıyan şahıs veya şirketlere ait minibüs ve otobüs türündeki ticari araçlardır. Kamu kurum ve kuruluşları ile özel ve tüzel kişilere ait araçların kendi personelini veya yolcusunu taşıma işi bu tanımın kapsamına girmez.

UMUM SERVİS ARACI: Okul taşıtları ile personel servis araçlarının birlikte değerlendirilmesidir.

KAMP TAŞITI: Yük taşımasında kullanılmayan, iç dizayn tatil yapmaya uygun teçhizatlarla donatılmış, hizmet edebileceği kadar yolcu taşıyabilen motorlu taşıttır.

RÖMORK: Motorlu araçla çekilen insan veya yük taşımak için imal edilmiş motorsuz taşıttır.

YARI RÖMORK: Bir kısmı motorlu taşıt veya araç üzerine oturan, taşıdığı yükün ve kendi ağırlığının bir kısmı motorlu araç tarafından taşınan römorktur.

HAFİF RÖMORK: Azami yüklü ağırlığı 750 kg ı geçmeyen yük taşımaya yarayan römork yada yarı römork tur.

TAŞIT KATARI: Kara yolunda bir birim olarak seyretmek üzere birbirine bağlanmış taşıttır.

TAŞIMA SINIRI (Kapasite): Bir aracın güvenle taşıyabileceği en çok yük ağırlığı veya yolcu ve hizmetli sayısıdır.

GABARİ: Araçların, yüklü veya yüksüz olarak kara yolunda güvenli seyirlerini temin amacı ile uzunluk genişlik ve yüksekliklerini belirleyen ölçüdür.

AZAMİ AĞIRLIK: Taşıtın güvenle taşıyabileceği azami yükle birlikte ağırlığıdır.

YÜKSÜZ AĞIRLIK: Üzerinde insan veya eşya (yük- bulunmayan ve akaryakıt deposu dolu olan bir aracın taşınması zorunlu alet, edevat ve donatımı ile birlikte toplam ağırlığıdır.

YÜKLÜ AĞIRLIK: Bir taşıtın yüksüz ağırlığı ile taşımakta olduğu sürücü, hizmetli, yolcu ve eşyanın ağırlığıdır.

DİNGİL AĞIRLIĞI: Araçlarda aynı dingile bağlı tekerleklerden, kara yolu yapısına aktarılan ağırlıktır.

AZAMİ DİNGİL AĞIRLIĞI: Araçların kara yolu yapılarından güvenle ve yapıya zarar vermeden geçebilmeleri için saptanan toplam ağırlıktır.

---